مقاله علمی با منبع : طراحی مدل حل تعارض در شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران- …

ریشه شرایط محلی تعارض نیز در محیط ،استراتژی ،تکنولوژی ، ساختار اجتماعی ،فرهنگ سازمانی و ساختار فیزیکی نهفته است.(پوستوما و همکاران، ۲۰۰۶)
۲-۲-۱۶- مدل سلام (S-A-L-A-M)
این پایان نامه در پی این نیست که درباره نظریه تعارضـ علت و چگونگی وقوع آنـ بحث کند، بلکه به دنبال این است که نشان دهد چگونه می‏توانیم تعارض را در جهت منافع خودمان مدیریت کنیم. به همین منظور، توجه شما را به مدلی جلب می‏کنم که من آنر امدل SALAM یا «مدیریت تعارض» نام نهاده‏ام.
این حروف انگلیسی مطابق واژه ‏های اسلامی تهیه شده است. در نظر دارم از حروف SALAM برای نشان دادن فرایند مدیریت تعارض استفاده کنم.
مدل SALAM به روش منظم نگرش نسبت به تعارض و حرکت به سوی راه ‏حل منصفانه اشاره دارد با فرض اینکه طرفین در پی رسیدن به نتیجه منصفانه‏ای هستند.
اولین حرف، یعنی «S» به «بیانکردن» نگرش تعارضی اشاره دارد. نباید بپذیریم که از قبل، ماهیت و محتوای تعارض را می‏دانستیم. اجازه دهید چیزی که درباره آن تعارض داریم، بیان شود (مطرح شود). قرآن کریم به ما توصیه می‏کند که درباره چیزی که نمی‏دانیم عمل نکنیم. سوره اسرا: «و هرگز آنچه را علم و اطمینان نداری دنبال مکن که (در پیشگاه حکم خدا) چشم و گوش و دلها همه مسئولند». (سوره ۱۷: آیه ۳۶) سوره النجم: « و حال اینکه هیچ به آن علم ندارند و جز در پی گمان و پندار نمی‏روند و ظنّ و گمان هم در فهم حق و حقیقت هیچ سودی ندارد». (سوره ۵۳: آیه ۲۸) همین که آشکارا مطرح شد که چه چیزی در تعارض است بدون مخالفت یا موافقت، می‏توانیم آنرا به اهداف طرفین متعارض مرتبط کنیم. از این طریق می‏توانیم بفهمیم چه چیزی اتفاق می‏افتد و مخالفت تا چه حد می‏تواند بحرانی باشد. برخی از تعارض ها فقط باید از طریق «بیانکردن» آشکار عوامل تعارض حل شود. برای اینکه طرفین تعارض باید به این معنا برسند که می‏توانند در آن موقعیت زندگی کنند (به سر برند) بدون اینکه بخواهند آنرا تغییر دهند.
حرف دوم، یعنی «A» نشانگر «توافق»است؛یعنی بدون هیچ قضاوتی قبول کنیم که تعارضی وجود دارد.
در این مرحله باید مباحث را از شخصیت ها جدا کنیم. یک راه برای اینکار زمانی امکانپذیر می‏شود که به هر کدام از طرفین تعارض اجازه دهیم که منصفانه، موقعیت طرف مقابل را بیان کنند. این مسأله آنها را قادر می‏سازد تا بر مسأله اصلی تمرکز کنند نه بر اشخاص. (نوربخش، ۱۳۷۹: ۸۱)
حرف سوم، یعنی «L» نشانگر «گوش دادن»و «آموختن» تفاوت هاست. البته این بخش، کار مشکلی است.
اغلب اوقات ما نه برای یاد گرفتن بلکه برای جواب دادن، وقتی نوبت به ما می‏رسد، گوش می‏کنیم. در اینجا باید با تمرکز بر مسأله پیش‏ آمده بر اساس اصل اسلامی شورا توجه کنیم. طرفین تعارض باید با توجه به مشورت کردن در زمینه چگونگی رفع تعارض میان آنها به سوی سطوح بالاتر حرکت کنند. از طریق شورا آنها باید منابع متقابل خلاقیت، تجربه و عقل خود را در جهت رفع مسأله به کار گیرند، نه علیه کوبیدن یکدیگر.
تا آنجا که به شورا مربوط است، احتمالاً هیچ اصل اسلامی دیگری نیست که به اندازه شورا درباره آن بحث شده باشد. ولی کمتر مورد عمل واقع شده است. بنابراین درباره شورا، بیشتر بحث نمی‏کنم.
به هر حال در زمینه خودداری از تعارض، باید به ماهیت فعال شورا تأکید شود. وقتی پیامبر(ص) خبرهایی درباره وضعیت کاروان ابوسفیان، قبل از جنگ بدر، شنید با تعدادی از سپاهیان خود مشورت کرد. ابوبکر و عمر در این مورد صحبت کردند و بعد مقداد بن عمر صحبت کرد و سپس مدتی طولانی سکوت بر جلسه حاکم شد. پیامبر(ص) خواستار ارائه نظریات شد. به نظر می‏رسید ایشان مشتاق هستند نظر انصار را بشنوند برای اینکه پیامبربا آنها در عقبه پیمان بسته بود.
آنگاه سعد بن معاذ از رهبران انصار به پیامبر (ص) اشاره کرد که آیا ایشان مایلند نظر آنها را بشنوند و پیامبر (ص) پاسخ داد که واقعا مایل هستند. این روایت، ماهیت فعال شورا را تحت فشار قرار می‏دهد. در واقع کسی که به شورا دعوت می‏شود به آسانی وارد آن نمی‏شود و به ابراز عقیده نمی‏پردازد زیرا تحت فشار موقعیت قرار می‏گیرد. (نوربخش، ۱۳۷۹: ص۸۴)
البته در این مرحله، ما باید با توجه به مباحث و مسائل موجود، خطوط راهنمای شریعت را بررسی کنیم. برای اینکه شریعت را به دور از داوریهای متعصبانه بررسی کنیم، مستلزم تلاشهای چند جانبه است.
حرف چهارم، یعنی «A» به معنای «نصیحت کردن» همدیگر است. این مرحله‏ای است که مصالحه‏ها در آن شکل می‏گیرد. ما در اسلام برای آگاهی‏ دادن طرف دیگر، نصیحت کردن را داریم، با توجه به اینکه همیشه حق با نصیحت ‏کننده نیست. دو چیز در اینجا مهم است:
ـاوّل: با پیشنهاد عملی که نیازهای اساسی طرف دیگر را برآورده می‏سازد و همچنین ما را در رسیدن به اهداف مان کمک می‏کند در جهت فراهم آوردن یک زمینه مشترک گام بر می‏داریم.
ـدوم: ما نصیحت را برای کمک به هر چیزی که در مورد آن توافق وجود دارد پیشنهاد می‏کنیم. ضمن اینکه ما، درباره حالت فعال رفتار صحبت می‏کنیم که مستلزم نظارت مستمر فعالیتها و ارائه پاسخهای ارزشیابی فوری به آنهاست.
همگی ما حدیث معروف پیامبر(ص) را درباره مسلمانان که از ابو رقیه تمیم بن عاص الدّاری نقل شده است،شنیده‏ایم: پیامبر(ص) فرمودند: دین، نصیحت است. ما گفتیم: برای چه کسی؟ پیامبر فرمودند: برای خداوند و کتاب او و پیامبرش و برای رهبران مسلمانان و برای عموم مردم.
ما می‏بینیم که پیامبر (ص) اصل نصیحت را برای هر کسی از بالا تا پایین ‏ترین رده و از رهبران گرفته تا عموم مردم توسعه می‏دهد. بنابراین نصیحت کردن به گروه ویژه‏ای محدود نشده بلکه اصل عملیاتی (اجرایی) عمومی است؛ مخصوصا وقتی ما این حدیث را به همراه حدیثی دیگر داریم که مؤمن آیینه مؤمن (برادرخویش) است. (نوربخش، ۱۳۷۹: ۸۶)
حرف آخر،یعنی «M» نشانگر «به حداقل رساندن» مناطق مخالفتی است که می‏تواند باعث تعارض یا کناره‏گیری شود.
ما نمی‏خواهیم طرف مقابل حالت تهاجمی بگیرد چون در این حالت آنها به چیزی که می‏خواهند نمی‏رسند. در بیشتر مواقع، ما حتی نمی‏خواهیم که طرف مقابل از ما کناره‏گیری کند. در بعضی موقعیت ها نیز اگر فرد احساس کند که توانایی کافی برای حل تعارضات را دارد باید گفت که این راه ‏حلی است که در کوتاه ‏مدت جواب می‏دهد.
بنابراین، ما تا آنجا که امکان داشته باشد سعی می‏کنیم نقاط مشترک را جستجو کنیم و مسائلی را که به تعارض منجر می‏شود به حداقل برسانیم. ما دریافتیم که تعارض غیر قابل اجتناب است و حتی زمانی که کارکردی و تصادفی باشد، مطلوب هم هست.
وقتی دو نفر در همه موارد با هم توافق داشته باشند یکی از آنها زیادی است.
فرمولS-N-T راه‏هایی وجود دارد که می‏توان تعارض را کارکردی و تصادفی ساخت و از ظهور تعارض غیر کارکردی و مزمن پرهیز کرد. با پذیرش حالتی از رفتار، که من آنرا فرمول S-N-T نام نهاده‏ام ،می‏توان به این هدف دست یافت.
چیزی که به آن احتیاج دارید وسیله‏ای برای به یادآوردن چیزهاست کاری که من در اینجا کرده‏ام برای به یاد سپردن، فرمول S-N-T کلمه انگلیسی SAINT (مقدس) به شما کمک می‏کند (ازاین نظر که شبیه هم هستند). (نوربخش، ۱۳۷۹:ص ۸۹)
S-N-T نشانگر «شورا»^[۲۳]، «نصیحت»^[۲۴]و «تعاون»^[۲۵]است.
درباره شورا تا حدودی بحث شد. در زمینه پرهیز از تعارض باید بر ماهیت فعال شورا بیشتر تأکید کرد و همچنین بر این مسأله که کسی که به شورا دعوت می‏شود به آسانی در آن وارد نمی‏شود چون تحت فشار موقعیت قرار می‏گیرد. موردی که در زمینه تصمیم‏گیری قبل از جنگ بدر ارائه شد این نکته را نشان می‏دهد.
اگر فعال با دیگران مشورت کنیم و قبل از بروز بحران در پی شورا باشیم؛ قبل از اینکه اوضاع سخت‏تر شود، نظریات مختلفب خوبی مطرح می‏شود و مشاوره آنها احتمالاً حمایتی و مناسب خواهد بود؛ حتی اگر موقعیت، کاملاً بر وفق مراد آنها نباشد.
«نصیحت»دومین عامل درمدل S-N-T است. دوباره درباره حالت فعال رفتار صحبت می‏کنیم. این حالت مستلزم نظارت مستمر فعالیت ها و ارائه بازخور فوری به آنهاست. قبلاً درباره حدیث مشهور «دین، نصیحت است…» بحث کردیم که پیامبر (ص) در آن، اصل «نصیحت» را برای هر کسی از بالاترین تا پایین‏ترین رده و از رهبران گرفته تا عموم مردم توسعه داد. (نوربخش، ۱۳۷۹:ص ۹۱)
«نصیحت»حالت منفعلی از رفتار نیست بلکه مستلزم نظارت فعال فعالیت ها و ارائه بازخور فوری به آنهاست.
مانند مشاوره، نصیحت کردن و نصیحت گرفتن نیز یک سنت نبوی است. قرآن این ویژگی را به بسیاری از پیامبران نسبت می‏دهد. وقتی دو طرف که می‏توانند در معرض تعارض باشند مانند حالت طبیعی رفتار بین فردی و گروهی به نصیحت خالصانه همدیگر بپردازند، احتمال تعارض به حداقل می‏رسد. چون قبل از اینکه طرفین درگیر، منشأ تعارض شوند می‏توانند نگرش و رفتار فرد مقابل را تصحیح کنند.
سومین عامل مدل S-N-T،«تعاون»، یعنی همکاری است. قرآن، مسلمین را به همکاری با یکدیگر فرا می‏خواند. بنابراین روش مسلمانها در کارها باید به صورت همکاری باشد اما به روشی که قرآن می‏گوید: «در خوبی و دینداری با همدیگر همکاری کنید، ولی در گناه و معصیت با همدیگر همکاری نکنید». این طرز تفکّر در زمینه مشارکت و همکاری و تفکیک انواع همکاری باعث می‏شود بدانیم چه چیزی خوبی ودینداری و چه چیزی گناه و معصیت است و با توجه به آنها از بروز تعارضاتی که می‏تواند غیر کارکردی یا مزمن باشد جلوگیر یکنیم.
بنابراین اگر کسی مدل S-N-T را که به معنای شورا، نصیحت و تعاون است به عنوان رفتار بین فردی، بین گروهی و درون گروهی به کار گیرد تلاش های فرد از طریق تعارض قابل اجتناب ، کمتر به هدر خواهد رفت (نوربخش، ۱۳۷۹: ص۹۴).
۲-۲-۱۷- مدل پیازی (تعارض) تعارض
معرفی ابزار 
این ابزار برای اولین بار توسط ویلیامز و فیشر^[۲۶] کتابی باعنوان «کار با تعارض» معرفی شد. این ابزار همچنین با نام مدل پیازی حل تعارض^[۲۷]شناخته می‌شود.
در طول مذاکرات به‌دلیل عدم شناخت و اعتماد به مخاطب ممکن است نیازهای خود را به‌دلیل خجالت یا امکان آسیب‌پذیری پنهان کنید. این ابزار با برداشتن لایه‌های مختلفی که به‌صورت پوششی روی نیازهای واقعی شما کشیده شده است، کمک می‌کند تا در مذاکرات بتوانید بر نیازهای اصلی خود و مخاطبتان تمرکز کنید. به این ترتیب خواهید توانست به راه حلی واقعی برای آنها در مذاکرات دست پیدا کنید. ( اعظمی‌نژاد، ۱۳۹۳)